«Ζητάτε να σα πω»

Ένα βράδυ στη Μάντρα του Αττίκ: Έρωτας, πόνος και μουσική στην παλιά Αθήνα

Στην καρδιά της ρομαντικής Αθήνας της δεκαετίας του ’30, ένα όνομα ξεχωρίζει στο χώρο της τέχνης και του τραγουδιού: ο Αττίκ. Με χαρακτηριστική ευαισθησία και λυρική φλέβα, υπήρξε ένας από τους βασικούς εκφραστές του ελληνικού ελαφρού τραγουδιού, είδους που κυριάρχησε για δεκαετίες στην αστική διασκέδαση. Πέρα από συνθέτης και στιχουργός, υπήρξε και πρωτοπόρος: δημιούργησε έναν ζωντανό χώρο πολιτισμού, τη διάσημη «Μάντρα του Αττίκ».

Η «Μάντρα» δεν ήταν απλώς ένας χώρος ψυχαγωγίας, αλλά ένας πραγματικός πυρήνας καλλιτεχνικής δημιουργίας. Εκεί, τραγουδιστές, μίμοι και παρουσιαστές, συχνά αυτοσχέδιοι, ενώνονταν σε μια ατμόσφαιρα ελεύθερης έκφρασης και αυθορμητισμού, ξεπερνώντας τις συμβάσεις της εποχής.

Ένα βράδυ σε αυτή τη μοναδική σκηνή, γράφτηκε μια από τις πιο ανθρώπινες και συγκινητικές ιστορίες του Αττίκ. Ανάμεσα στους θεατές βρέθηκε η Μαρίκα Φιλιππίδου – πρώην σύζυγος και μεγάλος έρωτας του δημιουργού. Η Μαρίκα ήταν για εκείνον κάτι πολύ περισσότερο από μια απλή παρουσία: αποτέλεσε πηγή έμπνευσης, πάθους, αλλά και βαθιάς θλίψης.

Το τραγούδι «Είδα μάτια», ένα τρυφερό βαλς που αγαπήθηκε ιδιαίτερα από το κοινό, ήταν αφιερωμένο σε εκείνη. Οι στίχοι του μιλούν για την ακαταμάχητη μαγεία των ματιών της:

«Είδα μάτια πολλά γαλανά στη ζωή μου,
να κοιτούν απαλά και να ανάβουν την ψυχή μου.
Μα τόσο μαγικά, να μιλούν πιο γλυκά,
δεν είδα άλλα και τόσο μεγάλα, στο λέω αληθινά».

Όταν το κοινό, αναγνωρίζοντας τη Μαρίκα στο πλευρό ενός άλλου άντρα, άρχισε να πειράζει τον Αττίκ ζητώντας του να τραγουδήσει το «Είδα μάτια», εκείνος αποσύρθηκε σιωπηλά στο καμαρίνι του. Δέκα λεπτά αργότερα, εμφανίστηκε ξανά, κάθισε στο πιάνο και ξεκίνησε να τραγουδά με σπασμένη φωνή:

Ζητάτε να σας πω τον

πρώτο μου σκοπό

τα περασμένα μου γινάτια

ζητάτε είδα μάτια

με σκίζετε κομμάτια

Σε μια παλιά πληγή

που ακόμα αιμορραγεί

μη μου γυρνάτε το μαχαίρι

αφού ο καθένας ξέρει τι πόνο θα μου φέρει

Είναι πολύ σκληρό

να σου ζητούν να τραγουδήσεις

έναν παλιό σκοπό

που προσπαθείς να λησμονήσεις

Στο γλέντι σας αυτό

δε θα ‘τανε σωστό

αντί για άλλο πιοτό

να πιω εγώ φαρμάκι

μ’ ένα τέτοιο τραγουδάκι

Γελάτε ειρωνικά

και λέτε μυστικά

ίσως με κάποια καταφρόνια

μια και περάσαν χρόνια

εσύ τι κλαις αιώνια

Γιατί βαρυγκωμείς

δεν είδαμε και μεις

μια ομορφιά σ’ αυτή τη ζήση

δεν πήραμε απ’ τη φύση

καρδιά για ν’ αγαπήσει

Αχ, δεν είν’ οι καρδιές

όλες το ίδιο καμωμένες

ούτε κι οι ομορφιές

στον κόσμο δίκαια μοιρασμένες

Και μες στη συντροφιά

σε κάθε ρουφηξιά

ξεχνώ μιαν ομορφιά

που γέμιζε μεράκι

το παλιό μου τραγουδάκι.

Μέσα σε λίγα λεπτά, γεννήθηκε ένα καινούριο, μελαγχολικό κομμάτι, από αυτά που δεν γράφονται με νου αλλά με ψυχή. Τα μάτια της Μαρίκας, για τα οποία κάποτε γράφτηκε το τραγούδι, αυτή τη φορά γέμισαν δάκρυα. Αθόρυβα αποχώρησε από τη Μάντρα, αφήνοντας πίσω μια στιγμή που έμελλε να μείνει στην ιστορία του ελληνικού τραγουδιού.