Κάθε χρόνο, στις 19 Αυγούστου, η διεθνής κοινότητα τιμά την Παγκόσμια Ημέρα Ανθρωπισμού. Είναι μια ημέρα αφιερωμένη σε εκείνους που εργάζονται με αυταπάρνηση για να ανακουφίσουν τον ανθρώπινο πόνο σε περιοχές συγκρούσεων, φυσικών καταστροφών και ακραίας φτώχειας. Είναι επίσης μια στιγμή περισυλλογής: πώς μπορεί η ανθρωπιά να λειτουργήσει ως αντίβαρο στην αδιαφορία και τον κυνισμό της διεθνούς πολιτικής;

Η 19η Αυγούστου επελέγη ως Παγκόσμια Ημέρα Ανθρωπισμού, επειδή την ημερομηνία αυτή του 2003 ο ειδικός απεσταλμένος του ΟΗΕ στο Ιράκ, βραζιλιάνος διπλωμάτης Σέρζιο Βιέιρα ντε Μέλο και 21 συνάδελφοί του έχασαν τη ζωή τους, κατά τη διάρκεια βομβιστικής επίθεσης στο αρχηγείο του ΟΗΕ στην Βαγδάτη.

Η πείνα και η δίψα που θερίζουν την Αφρική

Η Αφρική είναι ίσως η πιο σκληρή απόδειξη της αποτυχίας του ανθρωπισμού να γίνει καθολικός. Σε ολόκληρη την ήπειρο, εκατομμύρια άνθρωποι ζουν χωρίς πρόσβαση σε καθαρό νερό και επαρκή τροφή.
Σαχέλ, Σομαλία, Νότιο Σουδάν: περιοχές όπου η πείνα δεν είναι παρελθόν αλλά παρόν. Παιδιά πεθαίνουν καθημερινά από υποσιτισμό, γυναίκες περπατούν χιλιόμετρα για μια στάμνα νερό, οικογένειες ξεριζώνονται από ξηρασίες και ένοπλες συγκρούσεις.

Κι ενώ η ανθρωπότητα έχει τους πόρους να ανακουφίσει αυτόν τον πόνο, οι μεγάλες δυνάμεις δείχνουν συχνά ελάχιστη αποφασιστικότητα. Επενδύουν τρισεκατομμύρια σε στρατιωτικούς εξοπλισμούς, ενώ η Αφρική βυθίζεται σε μια ανθρωπιστική κρίση που δεν συγκινεί τα κέντρα εξουσίας.

Η Παλαιστίνη ως αποκορύφωμα της διεθνούς αδιαφορίας

Αν η Αφρική αποκαλύπτει την αμέλεια του κόσμου απέναντι στη φτώχεια και τη δίψα, η Παλαιστίνη αποκαλύπτει την πιο ωμή όψη της διεθνούς αδικίας. Εδώ και δεκαετίες, ένας ολόκληρος λαός ζει υπό συνθήκες κατοχής, αποκλεισμού και καθημερινής βίας. Δεν πρόκειται για μια φυσική καταστροφή ή μια οικονομική κρίση· πρόκειται για μια πολιτική αδικία που διαιωνίζεται με την ανοχή –αν όχι με τη σιωπηρή συναίνεση– της διεθνούς κοινότητας.

Παιδιά μεγαλώνουν χωρίς να γνωρίσουν ειρήνη. Οικογένειες ξεσπιτώνονται, νοσοκομεία στερούνται βασικά φάρμακα, ενώ οι εκκλήσεις για σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων πνίγονται μέσα σε διπλωματικές «ίσες αποστάσεις».

Επιλεκτική ευαισθησία: όταν η ανθρωπιά γίνεται εργαλείο πολιτικής

Η αντίφαση είναι κραυγαλέα: ενώ η ανθρωπότητα έχει θεσμοθετήσει μια μέρα για να τιμά την ανθρωπιά, οι ισχυροί συνεχίζουν να την ασκούν επιλεκτικά. Η πείνα στην Αφρική, η καταπίεση στην Παλαιστίνη, αλλά και άλλες ανοιχτές πληγές, αποκαλύπτουν πως η ανθρωπιστική ευαισθησία συχνά υποτάσσεται στα γεωπολιτικά συμφέροντα.

Ένα κάλεσμα για αλληλεγγύη χωρίς σύνορα

Η Παγκόσμια Ημέρα Ανθρωπισμού δεν μπορεί να παραμένει μια απλή επέτειος με τυπικά μηνύματα. Είναι μια υπενθύμιση ότι η αλληλεγγύη δεν μπορεί να γνωρίζει γεωγραφικά όρια ούτε να εξαρτάται από πολιτικούς συσχετισμούς.
Αν θέλουμε να μιλάμε αληθινά για ανθρωπισμό, πρέπει να δούμε με το ίδιο βλέμμα τον λιμοκτονούντα στην Αφρική και το παιδί που τρέμει σε ένα καταφύγιο στη Γάζα.

Ο ανθρωπισμός δοκιμάζεται κάθε μέρα, όχι μόνο όταν βολεύει τις μεγάλες δυνάμεις να τον επικαλούνται. Το πραγματικό του νόημα βρίσκεται στη φωνή των αδύναμων, που επιμένει να μας θυμίζει ότι κάθε ανθρώπινη ζωή έχει την ίδια αξία.