Ημέρα Μνήμης: Ένας Θεσμός Χρέους

Η Σμύρνη. Ένα όνομα που κουβαλάει μουσικές, αρώματα και αναμνήσεις μιας άλλης Ελλάδας. Κι όμως, το όνομα αυτό σκεπάστηκε από καπνό και κραυγές τον Σεπτέμβρη του 1922. Η Καταστροφή της Σμύρνης δεν είναι απλά μια ιστορική σελίδα· είναι μια πληγή που σημάδεψε τον Ελληνισμό, αλλά και μια ιστορία αντοχής και πολιτισμού. Η Ημέρα Εθνικής Μνήμης της Γενοκτονίας των Ελλήνων της Μικράς Ασίας από το Τουρκικό κράτος καθιερώθηκε το 1998 και τιμάται κάθε χρόνο στις 14 Σεπτεμβρίου. Πρόκειται για μια αναγνώριση των διωγμών, των σφαγών και της συστηματικής εξόντωσης του ελληνικού στοιχείου που έβαλε τέλος σε τρεις χιλιετίες παρουσίας και ακμής στον μικρασιατικό χώρο.

Η Φλόγα της Σμύρνης

Η Σμύρνη, το στολίδι της Ιωνίας, παραδόθηκε στις φλόγες στις 30 Αυγούστου 1922, όταν οι δυνάμεις του Κεμάλ Ατατούρκ και οι άτακτοι Τσέτες εισέβαλαν στην πόλη. Οι μαρτυρίες είναι ανατριχιαστικές:

• Βιασμοί και μαζικές εκτελέσεις.
• Ο μαρτυρικός θάνατος του Μητροπολίτη Σμύρνης Χρυσοστόμου.
• Άνδρες ηλικίας 18-45 ετών οδηγούνται στα διαβόητα τάγματα εργασίας.
• Χιλιάδες άνθρωποι στοιβάζονται στην προκυμαία αναζητώντας σωτηρία.

Μέχρι τα τέλη Σεπτεμβρίου, ο ελληνικός και αρμενικός πληθυσμός είχε εκκενωθεί ή εξοντωθεί.

Το Αϊβαλί: Σφαγές και Χαράδρες

Στις 6 Σεπτεμβρίου, οι άνδρες του Αϊβαλιού συνελήφθησαν και οδηγήθηκαν στα μεταλλεία του Φρένελι και στις χαράδρες για εκτέλεση. Ακόμη και οι τεχνίτες που αρχικά εξαιρέθηκαν, εκτελέστηκαν στον λόφο «Μπογιά» με τσεκούρια. Περισσότεροι από 1.250.000 Έλληνες Μικρασιάτες και 55.000 Αρμένιοι βρήκαν καταφύγιο στην Ελλάδα, μεταφέροντας μαζί τους όχι μόνο τον πόνο αλλά και έναν ανεκτίμητο πολιτισμό που σημάδεψε τη μουσική, τη γαστρονομία και την κοινωνία της χώρας.

Η Κληρονομιά

Η μνήμη της Σμύρνης δεν είναι μίσος· είναι μαρτυρία. Μας διδάσκει την αξία της ειρήνης, της αλήθειας και της ιστορικής δικαίωσης. Σήμερα, κάθε κερί που ανάβουμε για εκείνους τους ανθρώπους, κάθε ιστορία που αφηγούμαστε, κρατά ζωντανή την ψυχή της Σμύρνης.
Η Σμύρνη δεν χάθηκε. Ζει στα τραγούδια, στη γλώσσα, στις γειτονιές που ξανάχτισαν οι πρόσφυγες, στη συλλογική μας μνήμη.

Η Καταστροφή της Σμύρνης είναι πληγή και φως μαζί. Όσο θυμόμαστε, η Σμύρνη δεν θα καεί ποτέ ξανά. Θα φωτίζει τις ψυχές μας, υπενθυμίζοντας ότι η μνήμη είναι δύναμη και ότι η αλήθεια πάντα βρίσκει τρόπο να ακουστεί.