Η Ελλάδα βρίσκεται ξανά στις χαμηλότερες θέσεις της ΕΕ στην ελευθερία του Τύπου. Ποιοι είναι οι λόγοι; Τι σημαίνει αυτό για τη δημοκρατία και την ενημέρωση να υποχωρεί στην κατάταξη ελευθερίας του Τύπου και η δημοσιογραφική ανεξαρτησία τίθεται υπό αμφισβήτηση.

Σε μια εποχή όπου η πληροφορία ταξιδεύει με ταχύτητα φωτός, θα περίμενε κανείς πως η ελευθερία του Τύπου θα ήταν δεδομένη — ειδικά σε μια ευρωπαϊκή χώρα. Κι όμως, η Ελλάδα βρίσκεται ξανά στις τελευταίες θέσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης όσον αφορά την ελευθερία των ΜΜΕ. Ένα εύρημα που προβληματίζει, όχι μόνο τους ανθρώπους της ενημέρωσης, αλλά κάθε πολίτη που ενδιαφέρεται για τη δημοκρατία.

Οικονομική πίεση: Ο “αόρατος” λογοκριτής

Ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες πίσω από την επιδείνωση της κατάστασης είναι η οικονομική ασφυξία των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης. Πολλές εφημερίδες, ραδιόφωνα και ιστοσελίδες βασίζονται σε κρατική ή ιδιωτική διαφήμιση για να επιβιώσουν. Αυτό όμως δημιουργεί εξαρτήσεις που μπορούν να επηρεάσουν τη γραμμή και το περιεχόμενο. Η ανεξαρτησία χάνεται όταν το συμφέρον μπαίνει πάνω από την αλήθεια.

Οι αλγόριθμοι ως εκδότες

Και σαν να μην έφταναν όλα αυτά, η κυριαρχία των social media και των τεχνολογικών κολοσσών αλλάζει ριζικά το τοπίο της ενημέρωσης. Σήμερα, ο μέσος πολίτης ενημερώνεται περισσότερο από ένα newsfeed, παρά από έναν δημοσιογράφο. Η πληροφορία φιλτράρεται από αλγορίθμους που προτιμούν το “εντυπωσιακό” από το “έγκυρο”. Έτσι, χάνεται η ουσία, και μαζί της, η ποιότητα της δημοσιογραφίας.

Ο φόβος πίσω από τη σιωπή

Το πιο ανησυχητικό, όμως, είναι το κλίμα φόβου που φαίνεται να διαμορφώνεται στον χώρο των ΜΜΕ. Περιπτώσεις παρακολούθησης δημοσιογράφων, πιέσεις, αλλά και αυτολογοκρισία, οδηγούν σε ένα τοπίο όπου η κριτική φωνή σιγεί. Και χωρίς κριτική φωνή, δεν υπάρχει λογοδοσία. Χωρίς λογοδοσία, δεν υπάρχει ουσιαστική Δημοκρατία.

Τι μπορούμε να κάνουμε;

Η αποκατάσταση της εμπιστοσύνης στην ενημέρωση απαιτεί δράση. Πρέπει να στηριχθούν οι ανεξάρτητες φωνές, να ενισχυθεί θεσμικά η προστασία των δημοσιογράφων και να υπάρξει ουσιαστικός έλεγχος στη λειτουργία των ψηφιακών πλατφορμών. Πάνω απ’ όλα, όμως, χρειάζεται ένα ενεργό κοινό που απαιτεί διαφάνεια και ποιότητα στην πληροφόρηση.

Γιατί η ελευθερία του Τύπου δεν είναι προνόμιο των λίγων. Είναι δικαίωμα όλων.