Για ακόμη μια φορά, η Ελλάδα φλέγεται απ’ άκρη σ’ άκρη. Από χθες, δεκάδες εστίες φωτιάς ξεσπούν σχεδόν ταυτόχρονα σε διάφορες περιοχές της χώρας, καταστρέφοντας δάση, περιουσίες και υποδομές, ενώ οι κάτοικοι ζουν ξανά τον ίδιο εφιάλτη που βιώνουν κάθε καλοκαίρι. Οι εικόνες θυμίζουν τις πιο σκοτεινές σελίδες της πρόσφατης ιστορίας μας — από το Μάτι και την Εύβοια έως τον Έβρο — αποκαλύπτοντας ότι τίποτα ουσιαστικό δεν έχει αλλάξει.

Διαχρονικά, οι κυβερνήσεις σφυρίζουν αδιάφορα όταν πρόκειται για την πυροπροστασία και την πρόληψη, επενδύοντας ελάχιστα σε έργα που θα μπορούσαν να αποτρέψουν τις καταστροφές και εστιάζοντας μόνο στην επικοινωνιακή διαχείριση των πυρκαγιών όταν πλέον είναι αργά. Κάθε φορά που η χώρα θρηνεί θύματα και ανυπολόγιστες ζημιές, αντί για ουσιαστική αυτοκριτική, ακούμε φράσεις όπως «στρατηγός άνεμος», «μας πολεμούν ασύμμετρες απειλές», «δεν φταίει η πολιτεία, φταίει η κλιματική αλλαγή» ή το κλασικό «κάναμε ό,τι ήταν ανθρωπίνως δυνατό». Αυτές οι δικαιολογίες εξοργίζουν ακόμη περισσότερο εκείνον που έχει χάσει την περιουσία του, το σπίτι του ή το βιος του μέσα σε λίγες ώρες.

Και πάλι θα ζητηθεί βοήθεια από το εξωτερικό, και πάλι θα σπεύσουν Τούρκοι, Ρουμάνοι, Πολωνοί και άλλοι να συνδράμουν με εναέρια μέσα και προσωπικό. Και πάλι, δεν θα μάθουμε από τα λάθη μας, αφήνοντας την τύχη μας στην ελπίδα να μην φυσάει ή να «βάλει ο Θεός το χέρι του». Μα πόσα χέρια να έχει ο Παντοδύναμος για να καλύπτει διαρκώς τις αστοχίες και την αμέλεια της κάθε κυβέρνησης;

Η κρατική αδιαφορία και η χρόνια απουσία εμπιστοσύνης των πολιτών προς τους θεσμούς συνθέτουν για ακόμη μία φορά ένα σκηνικό εθνικής τραγωδίας, που επαναλαμβάνεται με μαθηματική ακρίβεια.

Η Ελλάδα στις φλόγες: Μια πραγματικότητα που επαναλαμβάνεται

Από την τραγωδία στο Μάτι το 2018, που στοίχισε τη ζωή σε 104 ανθρώπους, μέχρι την ολοκληρωτική καταστροφή στην Εύβοια το 2021 και την πρωτοφανή πυρκαγιά στον Έβρο/Αλεξανδρούπολη το 2023 — τη μεγαλύτερη καταγεγραμμένη στην ιστορία της Ε.Ε. — η Ελλάδα ζει κάθε καλοκαίρι την ίδια τραγωδία με διαφορετικό σκηνικό.

Οι πυρκαγιές δεν είναι πια μεμονωμένα περιστατικά. Είναι το αποτέλεσμα μιας δομικής αποτυχίας πρόληψης, συντονισμού και πολιτικής βούλησης.

Από το Μάτι στην Εύβοια και τον Έβρο: Χειρισμοί που κόστισαν ζωές και περιβάλλον

• Μάτι 2018:
  Χάος στην εκκένωση, καμία έγκαιρη ειδοποίηση μέσω 112 (που τότε υπήρχε πιλοτικά), εγκλωβισμός εκατοντάδων πολιτών και πλήρης απουσία συντονισμού. Οι αναφορές της Δικαιοσύνης μιλούν για «ανικανότητα και αδιαφορία».
• Εύβοια 2021:
  Η φωτιά μαίνεται για μέρες χωρίς επαρκή εναέρια μέσα. Κάτοικοι εγκαταλείφθηκαν στην τύχη τους, δηλώνοντας ότι «το κράτος μας άφησε να καούμε». Οι ζημιές κάλυψαν πάνω από 50.000 εκτάρια, καταστρέφοντας δασικά οικοσυστήματα και αγροτική γη.
• Έβρος/Αλεξανδρούπολη 2023:
  Η μεγαλύτερη πυρκαγιά στην ιστορία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με καμένα πάνω από 90.000 εκτάρια. Η καθυστέρηση στην κινητοποίηση, η απουσία αντιπυρικών ζωνών και η ανεπαρκής εκμετάλλευση των διαθέσιμων πόρων προκάλεσαν διεθνή κατακραυγή.

Κοινός παρονομαστής; Καθυστέρηση, έλλειψη σχεδίου, και μετάθεση ευθυνών.

Οι πραγματικοί λόγοι: Κλιματική κρίση και ανθρώπινες παραλείψεις

Η κλιματική αλλαγή επιβαρύνει το πρόβλημα, αλλά δεν το δημιουργεί από μόνη της:

• Υψηλές θερμοκρασίες, ξηρασία και ισχυροί άνεμοι δημιουργούν το τέλειο σκηνικό.
• Η αμέλεια, οι εμπρησμοί και η άναρχη δόμηση αυξάνουν την επικινδυνότητα.
• Το κράτος επενδύει ελάχιστα στην πρόληψη, αφήνοντας τα δάση γεμάτα καύσιμη ύλη.

Ανεμογεννήτριες και πυρκαγιές: Μύθος ή πραγματικότητα;

• Οι οργανώσεις ΕΛΕΤΑΕΝ και WWF Ελλάς απορρίπτουν τον ισχυρισμό ότι οι φωτιές μπαίνουν σκόπιμα για εγκατάσταση ανεμογεννητριών, αφού οι καμένες εκτάσεις κηρύσσονται αναδασωτέες.
• Ωστόσο, η έλλειψη διαφάνειας και η ιστορική κακοδιαχείριση ενισχύουν την καχυποψία των πολιτών.
• Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι υποδομές των αιολικών πάρκων βοήθησαν στην πρόσβαση πυροσβεστικών δυνάμεων.

Γιατί η πυροπροστασία στην Ελλάδα είναι διαχρονικά ανεπαρκής

1. Λανθασμένες προτεραιότητες – Καταστολή αντί πρόληψης.
2. Κατακερματισμός αρμοδιοτήτων – Πολλές υπηρεσίες, κανένας ενιαίος συντονισμός.
3. Γραφειοκρατία – Αργές εγκρίσεις για κρίσιμα έργα.
4. Υποχρηματοδοτημένος εθελοντισμός – Έλλειψη εξοπλισμού και εκπαίδευσης.
5. Ανεπαρκής τεχνολογική υποστήριξη – Ελάχιστη χρήση drones, αισθητήρων και δορυφόρων.

Η έλλειψη εμπιστοσύνης και η κρατική αδιαφορία

• Μετά από κάθε τραγωδία, οι υποσχέσεις για «ριζικές αλλαγές» ξεχνιούνται.
• Οι πολίτες αισθάνονται εγκαταλελειμμένοι, βλέποντας το κράτος να δρα μόνο μετά την καταστροφή.
• Η πρόληψη θεωρείται δευτερεύουσα, αφού δεν φέρνει «πολιτικά χειροκροτήματα» όπως οι εντυπωσιακές εικόνες πυροσβεστικών αεροπλάνων.

Συμπέρασμα: Χωρίς αλλαγή φιλοσοφίας, η ιστορία θα επαναλαμβάνεται

Η Ελλάδα χρειάζεται:

• Μόνιμο σχέδιο πρόληψης με θεσμοθετημένη χρηματοδότηση.
• Διαφάνεια για να αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη.
• Αξιοποίηση τεχνολογίας και τοπικών κοινοτήτων στην προστασία των δασών.

Χωρίς αυτά, το Μάτι, η Εύβοια και ο Έβρος δεν θα μείνουν στην ιστορία ως τραγωδίες — αλλά ως προειδοποιήσεις που αγνοήθηκαν. Μέχρι τότε όμως, κάθε καλοκαίρι θα μοιάζει με ρωσική ρουλέτα — και δυστυχώς, το δάσος θα είναι πάντα ο χαμένος.