Γράφει ο Δρ. Θάνος Λουκέρης

Η αυξημένη περίμετρος μέσης δεν είναι απλώς θέμα αισθητικής· αποτελεί σημαντικό δείκτη της συνολικής μεταβολικής υγείας και συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο για άνοια και κατάθλιψη. Το κοιλιακό λίπος λειτουργεί σχεδόν σαν ενεργό ενδοκρινικό όργανο, παράγοντας ορμόνες και προφλεγμονώδεις ουσίες που επηρεάζουν τον εγκέφαλο και το σώμα.

Άνοια

Η συσσώρευση κεντρικού λίπους σχετίζεται με:

• Σταδιακή φθορά των αγγείων: Υπέρταση, διαβήτης τύπου 2 και δυσλιπιδαιμία μειώνουν τη ροή αίματος στον εγκέφαλο, επιταχύνοντας τη φθορά των νευρώνων και αυξάνοντας τον κίνδυνο αγγειακής άνοιας και νόσου Αλτσχάιμερ.
• Συστηματική φλεγμονή: Οι προφλεγμονώδεις κυτοκίνες (π.χ., TNF-α, IL-6) διαπερνούν τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό και προκαλούν φλεγμονή στον εγκέφαλο.
• Ινσουλινοανθεκτικότητα: Η μειωμένη ευαισθησία στην ινσουλίνη επηρεάζει τη νευρωνική λειτουργία και σχετίζεται με τη συσσώρευση β-αμυλοειδών πλακών.
• Άπνοια ύπνου: Η κεντρική παχυσαρκία αυξάνει τον κίνδυνο υποξίας κατά τον ύπνο, βλάπτοντας μακροπρόθεσμα τον εγκέφαλο.

Κατάθλιψη

Η κεντρική παχυσαρκία επηρεάζει άμεσα τη νευροχημεία και τη δομή του εγκεφάλου μέσω:

• Φλεγμονής: Οι προφλεγμονώδεις ουσίες μειώνουν την παραγωγή σεροτονίνης και ντοπαμίνης, νευροδιαβιβαστών που ρυθμίζουν τη διάθεση.
• Υπερδραστηριότητας του ΥΥΕ άξονα: Τα υψηλά επίπεδα κορτιζόλης οδηγούν σε συρρίκνωση του ιππόκαμπου, περιοχής κρίσιμης για μνήμη και συναίσθημα.
• Ψυχολογικού αντίκτυπου: Στίγμα βάρους, κοινωνική απομόνωση και χαμηλή αυτοεκτίμηση ενισχύουν καταθλιπτικά συμπτώματα.
• Μεταβολικές διαταραχές: Ινσουλινοανθεκτικότητα και προβλήματα θυροειδούς συχνά επιδεινώνουν την κόπωση και τη διάθεση.

Ο φαύλος κύκλος

Η κατάθλιψη μπορεί να μειώσει τη σωματική δραστηριότητα και να οδηγήσει σε αύξηση βάρους, ενισχύοντας τη φλεγμονή και την ινσουλινοανθεκτικότητα, αυξάνοντας έτσι τον κίνδυνο για άνοια.

Καθοριστικές τιμές περιμέτρου μέσης

Οι συνιστώμενες τιμές (ΠΟΥ) για τους λευκούς πληθυσμούς:

• Άνδρες: ≥ 94 cm (κινδύνου), ≥ 102 cm (υψηλού κινδύνου)
• Γυναίκες: ≥ 80 cm (κινδύνου), ≥ 88 cm (υψηλού κινδύνου)

Στόχοι Θεραπείας

Η σύγχρονη εξατομικευμένη ιατρική, μέσω μεταβολομικής και στοχευμένων παρεμβάσεων, στοχεύει στη διακοπή αυτού του φαύλου κύκλου, αποκαθιστώντας την ισορροπία φλεγμονής και οξειδωτικού στρες και βελτιώνοντας τόσο την ψυχική όσο και τη γνωστική υγεία.

Η πρόληψη, η σωστή διατροφή, η σωματική δραστηριότητα και η παρακολούθηση μεταβολικών δεικτών μπορούν να μειώσουν τον κίνδυνο άνοιας και κατάθλιψης και να υποστηρίξουν τη μακροχρόνια ευεξία.